کاروانسرای شاه عباسی

در طرف غربی رشته کوه های هفتاد قلعه ، در 35 کیلومتری شهر اراک ، کاروانسرایی قدیمی با سبک معماری چهار ایوانی وجود دارد. این بنا یکی از دیدنی های اراک و متعلق به دوره صفویه می باشد.

کاروانسرای آن با چهار ایوان در چهار جهت اصلی مربع است و دارای یک حیاط مرکزی است. فضای داخلی کاروانسرا به گونه ای است که در هر ضلع اصلی ، در وسط ضلع ، ایوان بلندی تعبیه شده است و در دو طرف آن سه اتاق با ایوانهای کوچک وجود دارد. ویژگی های منحصر به فرد کاروانسرای شاه عباسی در اراک باعث شده است تا این بنا در سال 1378 به عنوان یکی از آثار ملی کشور به ثبت برسد.

قلعه حاج وکیل (عمارت کلاه فرنگی)

در اواخر دوره قاجار ، یک شرکت بازرگانی انگلیسی به نام زیگلر در زمینی به مساحت 3800 متر مربع ساختمانی با حیاط ، ایوان ، شبستان و بالاخانه ساخت.

پس از انحلال شرکت ، یکی از ثروتمندترین افراد اراک ، حاج محمدحسین میثمی وکیل ، آن را خریداری کرد و بعداً به قلعه حاج وکیل معروف شد.

 قسمت شمالی عمارت کلاه فرنگی وکیل برونگرا و قسمت جنوبی آن نیمه درونگرا است. ستون ها و قسمت های بیرونی عمارت با کاشی های لعابدار تزئین شده است ، اما تزئینات خاصی در داخل بنا وجود ندارد.

پنجره های قلعه همچنین از شبکه های چوبی زیبا ساخته شده است. مساحت عمارت حدود 900 متر مربع است. اکنون این ساختمان دانشگاه جامع علمی کاربردی صنایع دستی اراک است.

غار سفیدخانی

غار سفیدخانی یکی از غارهایی است که در استان مرکزی واقع شده است و در 18 کیلومتری جنوب شهر اراک و در کوه سفیدخانی قرار دارد.

از آنجا که در این کوه برف زیاد است و حتی در تابستان نیز برف در بعضی از قسمت های کوه سفیدخانی دیده می شود ، به آن سفیدخانی گفته می شود.

در دامنه های این رشته کوه چشمه های زیادی وجود دارد که مشهورترین آنها چشمه چپقولی نام دارد.

یکی از زیبایی های غار سفیدخانی وجود دودکش جن است که به صورت تنور باز در دهانه غار قرار دارد. همچنین ، این غار مملو از استالاکتیت های زیادی است که بر زیبایی غار افزوده است.

برج شیشه

‌ در اوایل قرن سیزدهم هجری و در زمان سلطنت فتحعلی شاه به مباشرت یوسف خان سپهدار ، ارگی ساخته شده است تا حاکم و مرکز حکومتی شهر را در خود جای دهد که تا همین اواخر یکی از مهمترین دیدنی های اراک بود.

 در بالای ارگ ، کاشی هایی با طرح های لوزی تزئین شده اند که در آفتاب می درخشد ، از این رو بنای ارگ را برج شیشه ای می نامند و در سال 1309 ناصرالدین شاه برای اقامت خود در اراک، ارگ شیشه ای را انتخاب کرد. با وجود اینکه این اثر به عنوان یک اثر ملی به ثبت رسیده است، متأسفانه در سال 1361 بر خلاف قانون تخریب شد و امروز چیزی جز خانه سپهدار باقی نمانده است. در حال حاضر در میدان سردار شهر نمادی کوچک از برج به عنوان یادبود ساخته اند و نصب کرده اند.

تالاب میقان

تالاب میقان، در 8 کیلومتری شمال شرقی اراک و جنوب غربی داوودآباد در استان مرکزی واقع شده است. در سالهایی که بارندگی خوب است  ، تالاب آب قابل توجهی دارد و در سال های کمبود آب ، سطح تالاب به طور کلی خشک می شود و بیابانی می شود.

ارتفاع تالاب از سطح دریا 1700 متر می باشد و منابع آبرسانی تالاب را بارندگی ، آب سه رودخانه قره کهریز ، فراهان و شهراب و فاضلاب تصفیه شده اراک تشکیل می دهند.

مساحت تالاب حدود 25000 هکتار است که شامل یک دریاچه با سه جزیره در وسط ، بیابان و دشت های اطراف است. از نظر باستان شناسان، قدمت این تالاب  به دوره پالئوسن  می رسد که به دلیل حرکت صفحات تکتونیکی اطراف آن شکل گرفته است.

به دلیل شوری آب ، لایه های نمکی در منطقه دیده می شود. علاوه بر این ، در قسمت پایین منطقه گنبدهای نمکی وجود دارد که به دلیل وجود گسل های موجود در منطقه ، لرزهای جزئی در منطقه ایجاد می شود.

این تالاب دارای بزرگترین منبع سولفات سدیم در کشور است که شرکت معدنی ایران حق استخراج از معادن این تالاب را دارد.

از نظر گردشگری ، این تالاب یکی از مهمترین مراکز تماشای طبیعت و پرندگان در کشور است. 15 آبان به دلیل تجمع درنا در تالاب میقان ، روز درنا نامگذاری شده است.

مرقد شاهزاده محمد عابد

مرقد شاهزاده محمد عابد یکی از بناهای مذهبی و مهم شهرستان اراک است که در۱۲ کیلومتری شمال شهر اراک و در مجاورت روستای مشهدمیقان واقع شده‌است. این امامزاده، مرقد شاهزاده محمدعابد فرزند امام موسی کاظم و از بناهای دوره صفویه است.

محمد عابد فرزند امام موسی کاظم، هفتمین امام شیعیان می‌باشد که از مادری به نام ام احمد متولد شده است که بدین ترتیب می‌توان وی را برادر تنی حمزه بن موسی و احمد بن موسی دانست. به نقل از مورخان، در زمان حیات امام موسی کاظم، محمد عابد ساکن شهر مدینه بوده است.

بعد از وفات پدر (۱۸۳ (قمری)) و انتصاب علی بن موسی رضا به عنوان ولیعهد مامون عباسی، وی قصد سفر به مشهد و دیدار برادر خود را می‌نماید که در میانه راه، در مکان کنونی مرقد ایشان، فوت می‌کنند. تاریخ درگذشت وی به طور دقیق نقل نشده است ولی مورخان شیعه، اوایل سده سوم هجری قمری را پاسخ این سوالات عنوان کرده‌اند. در خصوص نحوه مرگ وی اختلاف نظر وجود دارد. برخی مورخان شیعه، عارض شدن تب شدید و مرگ طبیعی را عنوان کرده‌اند و برخی نیز حمله نظامیان عباسی به کاروان همراه وی و پناه گرفتن وی در خانه شخصی به نام عبدالله خطیب که از خوانین منطقه و دوستدار امامان شیعه بوده را نقل می‌کنند. جاسوسان والی منطقه محل اختفای وی را به والی که «اسکندر» نام داشته است، گزارش می‌کنند و خانه مورد محاصره قرار می‌گیرد. 

معرفی

اراک یکی از کلانشهرهای ایران و یکی از بزرگترین شهرها در مرکز ایران و مرکز استان مرکزی و شهر اراک است. جمعیت اراک در سال 1395 برابر با 520.944 نفر بود که هجدهمین شهر پرجمعیت ایران است. از قرن دوم اسلام ، منطقه بین همدان ، ری و اصفهان به نام عراق نامگذاری شده بود که بعدها برای تمایز این کشور از عراق عرب ، عراق عجم نامیده شد.

. اراک در مقایسه با بسیاری از شهرهای دیگر ایران یک شهر جوان است. این شهر در دوره قاجار تأسیس شده و قدمتی کمی بیش از دو قرن دارد. نام این شهر که ابتدا قلعه ای نظامی در کنار روستای کرهود بود قلعه سلطان آباد و سپس به سلطان آباد عراق و در سال 1316 به اراک تغییر یافت.

موسس شهر اراک ، یوسفخان گرجی معروف به سپهدار بود که طی چند سال با هزینه 200 هزار تومان این شهر را ساخت. در شهر جدید ، کلیه امکانات شهری از قبیل قنات ها ، حمام ها ، مخازن آب ، مساجد ، مدارس ، سقاخانه ، بازارها و ارگ های دولتی ساخته شده است. با رونق اقتصاد شهر و عبور از راه‌آهن ملی ، مهاجرت به شهر افزایش یافت.

شهر اراک دارای زمستان های سرد و مرطوب و تابستان های گرم و خشک است و کوه های اطراف شهر ، تالاب میقان و دشت فراهان بر آب و هوای آن تأثیر می گذارد. این شهر در قسمت داخلی کوهپایه کوه های زاگرس قرار دارد و از نظر زلزله زدگی یکی از امن ترین شهرهاست ، جایی که احتمال وقوع زمین لرزه بالاتر از 5 ریشتر بسیار کم است.